Proces diagnozy zaburzeń odżywiania się u pacjentów płci męskiej ma charakter zbliżony do tego, który przebiega w przypadku kobiet.
Diagnoza anoreksji powinna zostać postawiona na podstawie odpowiedzi na konkretne pytania podczas wywiadu psychologicznego i medycznego, a także obejmować proces wykluczenia wszystkich możliwych przyczyn somatycznych.
Dla przypomnienia, anoreksja psychiczna wymaga obecności następujących objawów/zachowań:
- postępowania mającego na celu zmniejszenie masy ciała jest narzucone samemu sobie przez unikanie tuczącego pożywienia (z epizodami objadania się/oczyszczania lub bez)
- chorobliwego lęku przed przytyciem i/lub, co prowadzi do narzucania sobie samemu niskiego progu masy ciała (stały i znaczący spadek wagi utrzymujący się przynajmniej 3 miesiące)
- obejmujących wiele układów zaburzeń endokrynnych przejawiających się u kobiet brakiem miesiączki, a u mężczyzn utratą zainteresowań seksualnych i potencji – zaburzenia hormonalne są jednak raczej powikłaniem niedożywienia niż rzeczywistym aspektem zaburzeń odżywiania się
- ogólnych medycznych oznak niedożywienia
- zaburzonego obrazu własnego ciała (samoocenianie siebie jako osoby otyłej).
Wielu, chociaż nie wszyscy mężczyźni z zaburzeniami łaknienia mają zaburzony obraz swojego ciała. Spostrzegają siebie jako grubszych niż faktycznie są. Często brak akceptacji dotyczy jedynie poszczególnych partii ciała, co nie zmienia faktu, że nadal doprowadzają swój organizm do ogólnego wygłodzenia.
Zaburzenia odżywiania się u płci męskiej nie ograniczają się tylko do anoreksji.
Wśród tej grupy zaburzeń, u mężczyzn występuje również bulimia psychiczna. Mężczyźni z prawidłową masą ciała lub nadwagą doświadczają epizodów objadania się. W 80% przypadków, po zjedzeniu dużej ilości pożywienia, chorzy prowokują wymioty. Pozostałe 20% należą do mężczyzn, którzy stosują inne zachowania kompensacyjne takie jak dodatkowe restrykcyjne diety czy wyczerpujące ćwiczenia fizyczne.
Mężczyźni z bulimią psychiczną, znacznie częściej niż kobiety, cierpią na zaburzenia współtowarzyszące problemom z łaknieniem, takie jak uzależnienia substancjonalne czy osobowość dyssocjalna (osobowość antyspołeczna).
Mężczyźni chorzy na anoreskję psychiczną o typie restrykcyjnym, często prezentują cechy osobowości obsesyjno-kompulsywnej (OCD). Są nadmiernie samokrytyczni, niespokojni, uporczywi i wytrwali oraz perfekcyjni w swoich działaniach.
Często pojawia się u nich depresja.
Wzrastaja odsetek występowania tych zaburzeń u sportowców, osób z osobowością lękową, otyłych w dzieciństwie czy osób z homoseksualną orientacją płciową.
Z badań Pope i wsp. (2006) wynika, że wrasta liczba rozpoznań zespołu kompulsywnego objadania się (binge eating disorder, BED) wśród mężczyzn. Charakteryzuje się, podobnie jak bulimia, niekontrolowanymi epizodami objadania się. Nie występują natomiast zachowania kompensacyjne takie jak wymioty czy inne metody zapobiegające przyrostowi masy ciała.
BED pojawia się przede wszystkim u mężczyzn w średnim wieku (30-50 lat) i jest częstsze niż anoreksja czy bulimia psychiczna.
Bardzo często zespołowi kompulsywnego objadania się towarzyszy łagodna lub skrajna postać otyłości.
Nie dowiedziono, dlaczego zaburzenia odżywiania się dotyczą rzadziej mężczyzn niż kobiet. Jedna z hipotez jest taka, że mężczyźni są mniej narażeni na presję społeczną propagującą chudość, druga natomiast przypuszcza, że mogą oni mieć wrodzoną, biologiczną ochronę przeciwko zaburzeniom odżywiania się.
Występowanie zaburzeń odżywiania się wśród płci męskiej budzi kontrowersje. Z najnowszych badań (Woodside i wsp., 2002; Hudson i wsp., 2007) wynika, że rozpowszechnienie tych zaburzeń jest znacznie częstsze niż, jak szacowano 1 chory mężczyzna na 10-20 chorych kobiet. Badacze ci udowodnili, że wartości te oscylują wokół 1 na 2-3 kobiety.
Dużo mniejszy stosunek może świadczyć o tym, że mężczyźni cierpiący na zaburzenia odżywiania się są często pomijani w diagnozie tych jednostek chorobowych lub też unikają szukania pomocy.
Okazuje się, że mężczyźni, którzy z racji uprawianych sportów, posiadanego hobby czy pracy dążą do bycia szczupłym, częściej chorują na zburzenia odżywiania się niż inne osoby tej samej płci.
Około 18% nastolatków, którzy uprawiają zapasy, prezentują różne zachowania oraz sposób myślenia będące objawem różnych form zaburzeń łaknienia w okresie aktywności sportowej. Poza sezonem, większość z nich mija spontanicznie.
Wysoki odsetek mężczyzn, zaangażowanych w sporty walki, gimnastykę, pływanie, wyścigi konne, piłkę nożną czy wyścigi samochodowe (głównie torowe) borykających się z różnymi problemami związanymi z zaburzeniami odżywiania się, wynika ze specyfiki dyscyplin wymagających obniżenie masy ciała, które trenują.
Zagłębiając się w szczegóły i biorąc za przykład niektóre sporty, okazuje się, że zanim wniesiono stosowne regulacje, duża część zapaśników wybierała niską kategorię wagową (sztucznie osiąganą niską masę ciała). Śmiertelne przypadki zawodników w ostatnich latach pokazały, jak groźna jest szybka i nagła utrata wagi.
Osoby uprawiające pewne dyscyplinach sportowych takie jak kulturystyka czy futbol, sięgają po sztuczne metod podnoszenia masy ciała (np. suplementy kreatyniny w celu zwiększenia masy mięśniowej). Współczesne badania pokazują, że mężczyźni podnoszący ciężary są bardziej narażeni na zachorowanie na dysmorfię mięśniową (Olivardia, Pope i Hudson, 2000) oraz zaburzenia odżywiania się (Ruffolo i wsp., 2006).
Niektóre formy zaburzeń odżywiania się pojawiają się znacząco częściej u płci męskiej. Myślenie w kategoriach bycia „nie dość dużym”, „zupełnie nieumięśnionym”, „niepasującym do odpowiednich fasonów” czy „zbyt potężnym”, jest jednym z objawów – dysmorfii ciała.
Adolescencji z ginekomastią są wrażliwi na punkcie gruczołów piersiowych.
Przeistoczenie się chłopca w dojrzałego mężczyznę, od którego wymaga się przyjęcia nowej roli społecznej powinno stać się ważnym elementem branym pod uwagę przez bliskich.
Klinicyści podczas rozpoznawania i leczenia zaburzeń odżywiania się u mężczyzn powinni brać pod uwagę całe spektrum specyficznych dla tej płci czynników gdyż, mężczyźni, doświadczają innych niż kobiety przekazów społecznych w odniesieniu do idealnej sylwetki, masy ciała czy kształtu (nadmierna troska o wygląd brzucha, klatki piersiowej, ramion, rąk – generalnie górnej części ciała, od pasa w górę), w innym środowisku hormonalnym rozwijają się zaburzenia (anoreksji zazwyczaj towarzyszy niski poziom testosteronu w osoczu krwi, niski poziom LH I FSH), do innych wartości w kontekście sportu dążą, inne stosują diety, a także z powodu innych czynników osobistych, mężczyźni mogą doświadczać różnych współistniejących zaburzeń.
Na temat medycznych aspektów zaburzeń odżywiania się u mężczyzn – w następnym odcinku.
